O szczepieniu niemowląt cz.1 – czyli o szczepieniach ogólnie i zasadach bezpiecznego szczepienia
Konsultacja medyczna: lek. med. Magdalena Maczyta – Zajkowska
Niniejszy artykuł nie stanowi głosu w dyskusji nt. zasadności szczepień, a jedynie przedstawia stan faktyczny i zasady przeprowadzania szczepień ochronnych wśród dzieci. Każdy rodzic ostateczną decyzje podejmuje samodzielnie w świetle posiadanej wiedzy. Należy pamiętać, że wiele chorób, które jeszcze niedawno doprowadzało do ciężkiej choroby powikłań i śmierci, i udało się je wyeliminować tylko dzięki programowi szczepień ochronnych, wiele z osób szerzących opinie negatywne nt. szczepień, nie ma świadomości skali problemu przed wprowadzaniem kolejnych szczepień w II połowie XX w.
Dlaczego cześć pierwsza? bo będzie też druga, poświęcona konkretnie szczepionkom, ich szczegółowy opis i specyfika działania
Zacznijmy od tego czym są szczepionki i jakie mamy rodzaje szczepionek na rynku?
RODZAJE SZCZEPIONEK
- szczepionki do iniekcji: śródskórnych, podskórnych, domięśniowych
- szczepionki doustne
JEŚLI ZAZNACZONO NFZ, SZCZEPIONKA JEST REFUNDOWANA W RAMACH PROGRAMU SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH MINISTERSTWA ZDROWIA
W zestawieniu nie wymieniono wszystkich dostępnych szczepionek, a jedynie refundowane, oraz najczęściej stosowane, Omówienie preparatów w osobnym artykule.
Szczepionki do iniekcji śródskórnych
Jedyną szczepionką podawaną śródskórnie, jest szczepionka przeciwko gruźlicy – BCG
Szczepionka jest zwykle podawana w pierwszych dobach życia dziecka, przed wypisaniem dziecka do domu.
POSTAĆ
Dziecku podawane jest śródskórnie 0,1 ml płynu, czyli bardzo małą igłą, pod niewielkim (5-15 st) kątem, wbitą bardzo płytko w skórę, w wyniku szczepienia pojawia się na chwile biały bąbelek w m-cu podania.
PRODUCENT:
Szczepionka: BCG 10 (prątki Mycobacterium bovis BCG), Biomed Wytwórnia Surowic i Szczepionek, Lublin, – NFZ
Szczepionka BCG podana zdrowemu dziecku jest bezpieczna. Praktycznie zawsze wywołuje jednak odczyn zapalny skóry w miejscu wstrzyknięcia (niebolesny, niepowodujący dyskomfortu):
- bezpośrednio po szczepieniu pojawia się białawy pęcherzyk, który znika po kilku minutach;
- 2—3 dni po szczepieniu może się pojawić czerwonawy guzek (naciek) o średnicy kilku milimetrów, często z małym pęcherzykiem, który szybko się goi;
- 2—3 tygodni po szczepieniu powstaje naciek (stwardnienie), który utrzymuje się przez kilka tygodni (na jego szczycie zwykle tworzy się ropny pęcherzyk [krostka], a następnie owrzodzenie – nie trzeba na nie nakładać opatrunku ani plastra, a dziecko można normalnie kąpać);
- 2—3 miesięcy po szczepieniu owrzodzenie goi się samoistnie, często pozostawiając bliznę o średnicy 3—10 mm.
U niektórych dzieci przez kilka, a nawet kilkanaście miesięcy po szczepieniu można obserwować powiększenie węzłów chłonnych pod pachą po stronie szczepienia. Objaw ten nie wymaga leczenia i nie powinien budzić niepokoju rodziców.
Zgłoś się do lekarza, jeżeli po szczepieniu przeciwko gruźlicy zaobserwujesz u Twojego dziecka:
- wysoką gorączkę,
- obfity wyciek ropy w miejscu wstrzyknięcia,
- duży obrzęk lub guz w miejscu podania szczepionki z wyczuwalnym w środku płynem (tzw. chełbotanie),
- duży obrzęk lub guz pod pachą po stronie szczepienia (węzły chłonne), zwłaszcza z chełbotaniem.[I]
Szczepionki domięśniowe – obowiązkowe
Szczepionka przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (Vaccinum hepatitidis B) – wzw B:
- Euvax, LG LIFE SCIENCES POLAND, POLSKA; POLYPHARM, POLSKA – NFZ
- Engerix B, GlaxoSmithKline Pharmaceuticals S.A. – płatna
Szczepionka przeciwko Błonicy – Tężcowi – Krztuścowi (Vaccinum diphtheriae, tetani, pertussis sine cellulis ex elementis praeparatum adsorbatum) – DTP:
- Infarix DTPa, GlaxoSmithKline Pharmaceuticals S.A. – płatna, NFZ dla dzieci, u których występują trwałe przeciwwskazania do szczepienia DTPw (p. wyżej), wcześniaków (dzieci urodzonych przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży lub z masą ciała mniejszą niż 2500 g) oraz dla wszystkich dzieci w 6. roku życia.
- DTP – Szczepionka błoniczo-tężcowo-krztuścowa adsorbowana, IBSS Biomed S.A., Kraków – NFZ, ZAWIERA TIOMERSAL
Szczepionka przeciwko Polio (poliomyelitis) powodującym chorobę Heinego – Medina – ostre nagminne porażenie dziecięce, wirusowe zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego, H14:
- IMOVAX POLIO, Sanofi Pasteur S.A. NFZ
Szczepionka przeciwko haemophilus typ b, koniugowana – monowalentne
- Hiberix, GlaxoSmithKline Biologicals S.A. – NFZ
- Act-HIB, Sanofi Pasteur S.A – NFZ
- PedvaxHIB, Merck Sharp & Dohme B.V. – NFZ
Szczepionki skojarzone:
- Boostrix Polio – DTP-Polio, GlaxoSmithKline Biologicals S.A., Belgia – NFZ powyżej 6-go r.ż.
- INFANRIX® Hexa – DTP – POLIO – HIB – WZW B, GlaxoSmithKline Biologicals S.A., Belgia – płatna
- INFANRIX ®-IPV + Hib – DTP – POLIO – HIB, GlaxoSmithKline Biologicals S.A., Belgia – płatna
- PENTAXIM® – DTP – POLIO – HIB, Sanofi Pasteur S.A – płatna
- HEXACIMA – DTP – POLIO – HIB – WZW B, Sanofi Pasteur S.A – płatna
Szczepionka przeciwko Odrze – Śwince – Różyczce – (Vaccinum morbillorum, parotitidis et rubellae vivum) – pełnokomórkowa
- PRIORIX® – GlaxoSmithKline Biologicals S.A., Belgia – NFZ
- MMRVAX Pro – Sanofi Pasteur MSD, Francja – NFZ
Szczepionki domięśniowe – dodatkowe – płatne, nie objęcie programem szczepień ochronnych – podstawowych, niektóre są refundowane ze wskazań medycznych
Szczepionka przeciwko ospie wietrznej:
- VARILRIX – GlaxoSmithKline Biologicals S.A., Belgia -płatna, NFZ dla dzieci do 3-go r.ż. dla dzieci uczęszczających do placówek zbiorowej opieki (żłobki, przedszkola, kluby malucha)
- Priorix-Tetra – Odra – Świnka – Różyczka – Ospa Wietrzna – płatna
Szczepionka przeciwko pneumokokom (Streptococcus pneumoniae):
- Prevenar 13®, Wyeth Lederle Vaccines S.A. – płatna, NFZ dla dzieci o obniżonej odporności i wcześniaków,
- PNEUMO 23, Sanofi Pasteur S.A. – płatna
Szczepionka przeciwko meningokokom (Neisseria meningitidis):
- NeisVac – C Baxter, Baxter Polska
Szczepionki doustne – obowiązkowe
www.babycenter.com
Szczepionka przeciwko Polio (poliomyelitis) powodującym chorobę Heinego – Medina – ostre nagminne porażenie dziecięce, wirusowe zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego, H14:
- Polio Sabin – oral, GlaxoSmithKline Biologicals S.A. NFZ – dawka przypominająca w 5-tym roku życia – szczepionka będzie dostępna do marca 2016r, a następnie zostanie zastąpiona przez szczepionkę domięśniową: IMOVAX POLIO, Sanofi Pasteur S.A. (o której pisałam wcześniej)
W obwieszczeniu Ministra Zdrowia czytamy:
Szczepionką atenuowaną OPV poliwalentną (1,2,3 typ wirusa) należy szczepić do wyczerpania zapasów szczepionki lecz nie dłużej, niż do dnia 31 marca 2016 roku. Od dnia 1 kwietnia 2016 roku należy szczepić wyłącznie szczepionką inaktywowaną IPV poliwalentną (1,2,3 typ wirusa). – domięśniowo lub podskórnie. [II]
Szczepionki doustne – dodatkowe
Szczepionka przeciwko rotawirusom (Reoviridae):
- Rotarix® szczepionka przeciw rotawirusom, żywa, doustna, 1 szczep rotawirusa, GlaxoSmithKline Biologicals S.A., Belgia
- RotaTeq® szczepionka przeciw rotawirusom, żywa, doustna, 5 szczepów rotawirusa, Sanofi Pasteur MSD
KALENDARZ SZCZEPIEŃ:
ZASADY BEZPIECZNEGO SZCZEPIENIA DZIECI MINIMALIZUJĄCE RYZYKO WYSTĄPIENIA NIEPOŻĄDANYCH ODCZYNÓW POSZCZEPIENNYCH (NOP)
- Dziecko przez 7 dni poprzedzających szczepienie musi być zdrowe i nie mieć kontaktu z osobami zainfekowanymi (np. przeziębiona babcia)
- Jeśli dziecko przeszło antybiotykoterapię, zaleca się odczekać min 2 tygodnie, przed wykonaniem szczepień ochronnych
- Nie wolno szczepić dzieci podziębionych z katarem, podwyższoną ciepłotą ciała, pokasłujących
- Nie wolno szczepić dzieci wykazujących objawy nieprawidłowych stolców
- Niewolno szczepić dzieci z upośledzoną odpornością szczepionkami żywymi
- Nie wolno szczepić dzieci z zaostrzeniem zmian typu AZS, ŁZS, łuszczyca, najpierw należy doprowadzić skórę do dobrego stabilnego stanu
- Nie wolno szczepić dzieci w zaostrzaniu astmy oskrzelowej
- Przez okres 5-14 dni, organizm dziecka ma obniżoną odporność, należy unikać w tym okresie dużych skupisk ludzkich, aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia infekcji
- Najlepiej szczepić w okresie od wiosny do jesieni, a w okresie od jesieni do wiosny zrobić przerwę, ze względu na wyższą podatność na infekcje.
- Okres ząbkowania jest czasem obniżonej odporności, warto przełożyć szczepienie i szczepić dziecko w okresie lepszej kondycji
- Dzielić szczepienia – ustalić indywidualny kalendarz szczepień, który odciąży układ immunologiczny, pozwalając mu na spokojne uodparnianie się na kolejne choroby im później poda się szczepionkę im mniej jednorazowo, tym bezpieczniejsze będzie szczepienie – szczepionki 6w1 polecane jako bezpieczne, w rzeczywistości nie są dobrym rozwiązaniem. Dziecko na jednej wizycie dostaje 6 różnych patogenów (a czy znamy sytuację, gdzie człowiek choruje na raz na 6 chorób?), jest to bardzo duże obciążenie dla niedoskonałego jeszcze układu odpornościowego, a często rodzic na tej jednej wizycie dodaje jeszcze szczepionki zalecane: szczepienia przeciwko pneumokokom, meningokokom, rotawirusom, a to już 9 chorób w 1 dzień – nie warto. WARTO: rozbijać wizyty, na pierwszej wizycie szczepiennej po 6 tyg od porodu podać tylko szczepionkę przeciwko WZW B, na kolejnej tylko DTP, potem tylko Hib i/lub polio, rozciągając w czasie szczepienia. Im później dziecko otrzyma szczepienie przeciwko meningokokom i pneumokokom, tym mniej dawek, np szczepiąc roczne dziecko przeciwko otrzymuje 1 szczepienie, a podobnie jest ze szczepieniem przeciwko pneumokom po 2 r.ż. wystarczy jedna dawka Pneumo23 / i lub Prenevar13
- W przypadku niezadowalających przyrostów masy ciała, należy przełożyć szczepienie i przeprowadzić diagnostykę: morfologia, CRP, mocz ogólnie i posiew, badanie ogólne kału, oraz posiew.
Szczepionki doustne typu ROTARIX, ROTATEQ mogą doprowadzić do pogorszenia stanu jelit dziecka i zaostrzenia zmian o podłożu immunologicznym (astma, alergia, AZS), jeśli u dziecka występują tego typu zmiany, warto rozważyć odstąpienie od szczepień doustnych.
UWAGA
Każde działanie medyczne niesie za sobą ryzyko wystąpienia powikłań.
Działania medyczne to wszelkie sytuacje, w których dochodzi do przebicia powłok skóry (szczepienia, pobieranie krwi, podawanie leków, operacje i zabiegi operacyjne), podawania substancji leczniczych – leków przeciwbólowych, przeciwgorączkowych, antybiotyków, leków przeciwwirusowych, przeciwgrzybiczych i innych substancji leczniczych drogą doustną, doodbytniczą, lub wziewną.
Ryzyko i rodzaj powikłań znajduje się w ulotce dla pacjenta
ŹRÓDŁA:
- http://pediatria.mp.pl/szczepieniaochronne/show.html?id=59209 [I]
- http://dziennikmz.mz.gov.pl/DUM_MZ/2015/63/akt.pdf [II]
- http://www.szczepienia.pzh.gov.pl/
- http://pediatria.mp.pl/szczepieniaochronne/
INNE:
- zalecenia poradni szczepień ochronnych
- informacje dla pacjenta (ulotka dla pacjenta) dołączone do szczepionek
Obrazki: Thinkstockphotos
16 komentarzy
Gosia
Przeciwko wzw b jest jeszcze hepavax-NFZ
anna
od końca 2014 roku szczepionka DTPa jest niedostępna na polskim rynku http://www.mp.pl/szczepienia/artykuly/wytyczne/show.html?id=123350
niedopowiedzenie
Od 7 miesięcy niezdecydowalam szczepic się córki z powodu braku DTPa. Cora ma AZS zmiany co chwilę powracają, boję się ze po szczepionce DTP zmiany już wogole będą nie do opanowania. Nagonka jest na rodzicow, że nie szczepią dzieci… tylko idąc do przychodni jest nam proponowany tylko jeden rodzaj szczepienia i nie. Mamy możliwości wyboru. Jest to zazwyczaj polecany kombajn 6w1 :/
Emi
Jeśli o mnie chodzi, moja córka ma prawie 4,5 roku a nie miała jeszcze DTP która powinna dostać jak miała 18-19m, albo nasilenie AZS albo brak szczepionki, ale dalej czekamy na DTPa, kombajnami nie szczepię.
Emi
GSK obiecał że będzie na początku 2016r, w 2015 roku z przerwami, ale była.
Agnieszka
Witam,
Czy wie Pani może co z tą szczepionką? Czy się pojawi niedługo?
Monika
Pani Emilii dzwoniłam do producenta i dostałam odpowiedź że szczepionka jest niedostępna tymczasem do mojej przychodni trafiły partię tej szczepionki z sanepidu w zeszłym i w tym roku czyli JEST. Tylko pytanie dla kogo ja trzymają? Powiedziano mi że jak załatwię sobie zaświadczenie od neurologa że powinno być nią dziecko zaszczepione to wtedy ja dostanę oczywiście jak zapłacę.
Ela
Ja szczepiłam przeciwko pneumokokom kilka lat temu jeszcze PCV10, a teraz młodsze dziecko otrzymało już dawki PCv13. Podobno wcześniaki mają te szczepienia obowiązkowe czy refundowane sama do końca nie wiem.
Agata
Wszystko super i co do zasady się zgadzam, sama chciałam szczepić w odstępach, jak najmniej skojarzonymi szczepieniami. Ale… tak się nie da 🙁 w przypadku DTPa jest do wyboru tylko 5w1 i 6w1 bo szczepienie 3w1 zostało z niewiadomych przyczyn wycofane z rynku. Owszem, można skorzystać ze szczepienia 3w1, z aktywnym krztuścem, które de facto jest bardziej szkodliwe niż to wysoko skojarzone. Także dupa. Nie ma dobrego wyjścia.
Emi
owszem są przerwy w dostępności, ale jest, córka była szczepiona 1 lipca Infanrixerm DTP, trzeba czekać i pilnować jak się pojawi po prostu
Anna
Kiedy kolejna część?? 🙂
Pingback:
MG
Pani Emilio, ciekawe podsumowanie, tylko niestety zasad bezpiecznego szczepienia się nie stosuje (na pewno nie wszędzie). Proszę zauważyć, że obecnie wiele ulotek wyeliminowało „lekkie przeziębienie” z przeciwskazań. Weźmy prevenar 13. W ulotce czytamy :
4.3 Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na substancje czynne, na którąkolwiek substancję pomocniczą (patrz punkt 6.1) lub na toksoid błoniczy.
Podobnie jak w przypadku innych szczepionek, podanie szczepionki Prevenar 13 należy od łożyć na późniejszy termin u pacjentów z ostrą chorobą przebiegającą z gorączką. Niewielka infekcja, taka jak przeziębienie, nie powinna jednak być powodem odroczenia szczepienia.
Przy pierwszym szczepieniu DTP, które odłożyliśmy w czasie, pielęgniarka upierała się, że rozchorowanie się rodziców nie wpływa na dziecko… Byliśmy oboje kompletnie rozłożeni z karmiącą żoną. Oczywiście odmówiliśmy szczepienia, bo istniało ryzyko, że dziecko też się rozchoruje. Na szczęście jakoś udało się 6 tyg. bobasa utrzymać zdrowego.
Zaznacza Pani, że DTP zawiera tiomersal – dobrze wiemy, że to silna neurotoksyna, udowodnione bezsprzecznie. Problem jest w tym, że dla rodziców, którzy nie mają pieniędzy na 5w1 6w1 lub niewyrażających chęci szczepienia tymi kombajnami (popieram ! ) , nie ma alternatywy. Dodatkowo problem leży w tym, że aluminium też jest silną neurotoksyną, co również udowodniono.
natalia
gdzie można uzyskać informację dot. dodatkowych szczepień refundowanych dla dzieci z AZS? Po raz kolejny trafiłam na tą informację, wcześniej na grupie rodziców dzieci z AZS ale konkretnie nie mogę się dowiedzieć, pediatra i dermatolog też robią wielkie oczy jak o to pytam i nic na ten temat nie wiedzą. Do kogo z tym iść?
Laura
Czy ktoś ma informacje nt. szczepionki DTPa? Będzie czy nie?
Agnieszka
Ludzie kochani, pytajcie w swoich przychodniach jakie szczepionki mają ba miejscu. W żadnej aptece nie ma DTPa , a w przychodni mieli ! Fakt, jest problem z Hepavax, chyba juz zupełnie wycofany. W ogole to kilka lat temu byla taka sporna akcja ze przychodnie chcialy mieć szczepionki na miejscu. Efekt taki – że jest trudno dostać co się chce w aptece a w przychodni przymuszaja do tego co mają lub reklamują „kombajny „.