Rozszerzanie diety u dziecka
ZALECENIA
Polskie Towarzystwo Gastroloenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci w 2014 wydało zalecenia dotyczące rozszerzania diety i karmienia piersią:
Karmienie piersią
Celem, do którego należy dążyć w żywieniu niemowląt, jest wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy życia*. Pokarm kobiecy wytwarzany w wystarczających ilościach przez zdrową, dobrze odżywioną matkę w pełni zaspokaja zapotrzebowanie niemowlęcia na wszystkie niezbędne składniki odżywcze, zapewniając mu jednocześnie prawidłowy rozwój w pierwszym półroczu życia.
(…)
Jak długo należy karmić niemowlęta wyłącznie piersią?
Towarzystwa naukowe oraz międzynarodowe grupy ekspertów zgodnie zalecają, aby niemowlęta były karmione wyłącznie pokarmem kobiecym przez pierwsze 6 miesięcy życia (minimum przez 4 miesiące)*’**. Oznacza to, że w tym czasie niemowlę otrzymuje jedynie mleko matki. Nie należy podawać innych płynów (np. wody, soków, mieszanek). Wyjątek stanowią witaminy lub leki.
Zalecenie wyłącznego karmienia piersią przez 6 miesięcy odnosi się do całej populacji. U niektórych niemowląt (np. z dużym zapotrzebowaniem na żelazo) korzystne może być wcześniejsze (<6. m.ż.) wprowadzenie pokarmów uzupełniających.
* ESPGHAN Committee on Nutrition, Agostoni C, Braegger C, Decsi T i wsp. Breast-feeding: A commentary by the ESPGHAN Committee on Nutrition. J Pediatr Gastroenterol Nutr 2009;49:112-125.
**Section on Breastfeeding. Breastfeeding and the use of human milk. Pediatrics
2012;129:827-841.
Dołączony do zaleceń schemat należy zawsze czytać w kontekście powyższych zaleceń, a nie samodzielnie. Kiedy lekarze powołują się na nowy schemat, to właśnie powyższe zalecenia są nadrzędne do poniższej tabelki stanowiącej integralną cześć artykułu autorstwa Małgorzaty Jackowskiej – dietetyka i promotorki karmienia piersią:
link: ZASADY ŻYWIENIA NIEMOWLĄT 2014 schemat + wybrane produkty w diecie
Stopniowe wprowadzanie pokarmów stałych od ukończenia 6. miesiąca życia dziecka
—
Aby zaspokoić odżywcze potrzeby rozwijającego się dziecka, po 6 miesiącu życia (180 dni) karmienie piersią powinno być uzupełniane przez stopniowo wprowadzany pokarm stały w postaci zmielonej. System trawienny dziecka, które ukończyło 6 miesięcy, jest już wystarczająco rozwinięty, żeby trawić skrobię, białko i tłuszcz w innej postaci niż mleko matki.
WHO zaleca:
wraz z wprowadzeniem pokarmów stałych, nie zmniejszanie ilości mleka podawanego z piersi; do 2 roku życia i dłużej kontynuowanie karmienia piersią na żądanie tak często, jak dziecko chce; z wiekiem dziecka stopniowe zwiększanie ilość jedzenia stałego, gęstego oraz urozmaicanie posiłków – zgodnie z potrzebami i możliwościami dziecka; podawanie dziecku produktów bogatych w składniki odżywcze; w razie potrzeby, po konsultacji z lekarzem, podawanie dziecku wzbogaconej żywności uzupełniającej lub odpowiednich suplementów witaminowo-mineralnych; od najmłodszego wieku uczenie dziecka zachowania higieny i kultury podczas jedzenia; podawanie żywności łyżką, nie w butelce; dbanie o to, aby jedzenie było czyste, zdrowe, łagodne, łatwe do zjedzenia i lubiane przez dziecko oraz lokalnie dostępne; podczas choroby zwiększenie ilości podawanych dziecku płynów oraz częstsze karmienie piersią. Po chorobie należy częściej podawać posiłki i zachęcać dziecko, aby jadło więcej.
Należy pamiętać, że dziecko potrzebuje czasu, aby nauczyć się jeść stały pokarm.
Apetyt dziecka zazwyczaj właściwie wskazuje ilość jedzenia, którego potrzebuje. Niedożywienie lub choroba zmniejsza apetyt, więc chore dziecko może jeść mniej, niż faktycznie potrzebuje, jednocześnie może mieć większy apetyt na mleko. W takiej sytuacji należy dopilnować, aby dziecko zjadło wystarczająco dużo, nawet jeżeli mleko z piersi okaże się głównym źródłem płynów i składników odżywczych. Pomimo karmienia piersią należy zachęcać dziecko do jedzenia. Jeżeli apetyt po chorobie czy niedożywieniu wzrośnie, należy podać mu dodatkowy pokarm.[I]
OGÓLNE INFORMACJE
U dzieci karmionych piersią w pierwszym półroczu nie podaje się nic poza piersią – żadnych herbatek, soczków, wody w upały żadnych „marcheweczek”, „jabłuszek” i „bananków”. To co zawiera kobiece mleko w zupełności wystarcza niemowlęciu. Kobiece mleko zawiera najwięcej kalorii ze wszystkich spożywanych przez niemowlę posiłków oraz wszystkie składniki odżywcze niezbędne do rozwoju i w zupełności wystarcza na pokrycie zapotrzebowania na kalorie i składniki odżywcze.
Kiedy rozszerzamy dietę?? Dietę rozszerzamy wówczas kiedy to DZIECKO o tym zadecyduje, najlepiej nie wcześniej niż przed ukończeniem 6. miesiąca życia. Oczywiście są dopuszczalne odstępstwa od tej zasady, ale w wyjątkowych uzasadnionych przypadkach; czasami dzieci wyrywają się do jedzenia pokarmów stałych znacznie wcześniej, a czasami dużo później, nawet ok. 10-12 mż. Dziecko samo wie, kiedy jest gotowe na rozszerzanie diety i należy to uszanować. Żadna położna czy lekarz nie jest specjalistą od laktacji (chyba, że się dokształcił) i dietetyki i nie ma podstaw do sugerowania rodzicom wcześniejszego rozszerzania diety.
U dzieci z alergiami zaleca się powstrzymanie od rozszerzenia diety i wyłączne kp przez okres 9m. Dzieci alergiczne, często podświadomie same opóźniają ten moment; należy zaufać dziecku i nie przyspieszać, czekając na pełną gotowość.
W JAKI SPOSÓB DZIECKO SYGNALIZUJE GOTOWOŚĆ?
Dziecko jest gotowe, kiedy posadzone w trakcie posiłku na kolanach opiekuna (mamy, taty itd.) chwyta w rękę pokarmy i wprowadza je do ust, rozdrabnia wałami dziąsłowymi i połyka, czyli przesuwa pokarm stały samodzielnie w głąb jamy ustnej. Aby dziecko mogło bezpiecznie jeść, powinno siedzieć samodzielnie lub być posadzone na kolanach opiekuna i oparte plecami – tylko wówczas posiłek jest bezpieczny. Przed każdym podaniem pokarmu stałego – nowości bądź co bądź – dziecko powinno zostać nakarmione piersią, a dopiero po zaspokojeniu głodu powinno dostać posiłek stały.
6 OZNAK GOTOWOŚCI
- Jelita dziecka potrzebują dojrzeć – Dopiero pomiędzy czwartym a siódmym miesiącem wyściółka jelitowa dziecka dostaje rozwojowy zryw wzrostu nazwany zamknięciem. Oznacza to, że wyściółka jelitowa staje się bardziej wybiórcza co do tego, co przepuścić (nie oznacza to ze w 4. miesiącu jest już gotowa, a jedynie że rozpoczyna proces przygotowawczy – przypis tłum.).
- Młodsze dzieci mają odruch wypychania języka – Pomiędzy 4 i 6 miesiącem ten odruch stopniowo zanika, podając kaszę lub warzywo są duże szanse dotarcia od języka do brzuszka.
- Niedojrzały mechanizm połykania – Pomiędzy 4 a 6 miesiącem, większość niemowląt rozwija umiejętność przeniesienia pokarmów z przodu ust do tyłu, zamiast pozwalać jedzeniu na zaleganie wokół otworu ust i ostatecznie wyplucie. Przed 4. miesiącem mechanizm połykający dziecka jest zaprojektowany by pracować ze ssaniem, ale nie z żuciem.
- Dziecko musi siedzieć – PODCZAS POSIŁKU PLECY DZIECKA I PODŁOGA MUSZA TWORZYĆ KĄT 90º, TO ZMNIEJSZA RYZYKO ZADŁAWIENIA, kamienie jest intymną interakcją i dzieci często wiążą je z zasypianiem w ramionach albo przy piersi. Zmiana z miękiej, ciepłej piersi do zimnej, twardej łyżki nie może być przyjęta z zadowoleniem i otwartymi ustami. Wprowadzanie stałych pokarmów jest mniej intymną i bardziej mechaniczną drogą dostarczania jedzenia. To wymaga, by dziecko stabilnie siedziało w krzesełku; tę umiejętność większość dzieci rozwija po szóstym, a nawet ósmym miesiącu.
- Małe niemowlęta nie potrafią żuć – Zęby rzadko pojawiają się przed 6-7 miesiącem, co jest kolejnym dowodem, że małe niemowlę jest zaprojektowane raczej by ssać niż żuć
- Starsze niemowlęta lubią naśladować opiekunów – w okolicy półrocza dzieci zaczynają naśladować to co widzą, co czyni ten czas najlepszym dla wprowadzania pokarmowych uzupełniających.
CO PODAJEMY DZIECKU DO JEDZENIA
Jeśli dziecko nie jest alergiczne, to proponujemy mu wspólny obiad, podczas którego otrzymuje to samo co dorośli, bez rozdrabiania. W ten sposób nie odbieramy dziecku możliwości samodzielnego decydowania o tym co zje, w jakiej ilości, pozwalamy dziecku na poznanie indywidualnie koloru, kształtu, faktury, smaku każdego produktu. Dzięki temu dziecku uczy się zaufania do jedzenia, ale przede wszystkim uczy się które produkty są bezpieczne, a które szkodzą. Takie pokarmy dziecko intuicyjnie będzie odrzucać i odmawiać ich jedzenia, co należy uszanować.
CO NA POCZĄTEK, A Z CZYM POCZEKAĆ?
Jeśli dziecko nie jest alergikiem, to ogranicza nas wyobraźnia i zdrowy rozsądek. Nie ma konkretnych tabelek, „co kiedy”. Najlepiej jest zacząć od wspólnych posiłków. Dziecko mogące jeść z talerza rodzica ma zaufanie do jedzenia, a wspólne posiłki od początku integrują rodzinę. Nie ma powodu, aby dziecko jadło obiad o 12, jeśli cała rodzina je obiad o 16:30, kiedy tata wróci z pracy. Godziny posiłków to kwestia umowna, jemy kiedy jesteśmy głodni, a nie dlatego, że wybiła pora posiłku.
Do końca 12 mż karmimy piersią na żądanie, a pokarmy stałe to najwyżej 2 do 3 posiłków dziennie. W pierwszych tygodniach rozszerzania diety nie ma powodów, aby dziecko dostawało posiłek stały codziennie – może on być co drugi dzień, a nawet co trzeci.
Na początek najlepsze są gotowane kasze bezglutenowe, ryż, warzywa czyli te warzywa, które jedzą rodzice podczas obiadu, potem mięsko w słupki (do ciumkania), jeśli rodzice zdecydowali o podawaniu dziecku mięsa. Dalej nabiał. Na temat glutenu polecam osobny artykuł
TAK WIĘC POZA KILKOMA WYMIENIONYMI NIŻEJ PRODUKTAMI, WSZYSTKO MOŻNA WPROWADZIĆ OD POCZĄTKU.
Czego nie można poniżej 12 mż:
- Surowego mięsa i ryb (ze względu na możliwe obecne bakterie)
- Grzybów (pieczarki i boczniaki można ok. 12 miesiąca życia, grzyby leśne ok. 12 roku życia)
- Wywarów mięsnych i z kości (ze względu na zawartość biochemiczną. Toksyny wygotowują się do wody)
- Wędzonek (duża zawartość soli)
- Miodu (ze względu na toksynę botulinową)
- Orzechów w całości (wymagają długiego żucia)
- Mleka odzwierzęcego do picia po 12 miesiącu życia (ale przetwory mleczne można już od początku)
A CO JEŚLI ZACZNIE SIĘ KRZTUSIĆ?
Nic – jak się zakrztusi to odkrztusi i będzie jeść dalej. Tyle i aż tyle. Krztuszenie to bardzo dobry objaw, oznacza, że dziecko radzi sobie z pokarmem, który za daleko się przesunął i go cofa. Na początku zakrztusi się przy każdym posiłku, potem raz w tygodniu, potem raz w miesiącu, aż w zasadzie przestanie się krztusić. Jeśli dziecko kaszle, pozwolić mu wykaszleć za duży kawałek, spokojnie siedzieć i nie panikować, bo panika może tylko dziecku zaszkodzić.
Zadławienia (czyli blokada dróg oddechowych) w zasadzie się nie zdarzają, wówczas należy udzielić pomocy podając właściwe środki ratunkowe.
POD ŻADNYM POZOREM NIE WOLNO ZMUSZAĆ DZIECKA DO JEDZENIA I WPYCHAĆ MU JEDZENIA/ŁYŻECZKI DO BUZI. JEŚLI DZIECKO NIE CHCE JEŚĆ OZNACZA TO, ŻE NIE JEST GOTOWE ALBO NIE MA OCHOTY. NALEŻY DECYZJĘ DZIECKA USZANOWAĆ I CZEKAĆ NA GOTOWOŚĆ.
PODSUMOWANIE
Każdy posiłek uzupełniający powinien być poprzedzony nakarmieniem dziecka piersią, dlatego te pokarmy nazywane są uzupełniającymi.
7-8m – 0-1 posiłek stały dziennie (posiłek główny lub przekąska, ale może być cały dzień tylko pierś i też nic się nie stanie)
9-10m – 1-2 – posiłki stałe dziennie (1 posiłek główny i/ lub przekąska)
11-12m – 2-3 posiłki stałe ( 1-2 posiłki główne i/lub 2 przekąski)
legenda:
BLW – Baby-Led Weaning
WHO – Światowa Organizacja Zdrowia
AAP – Amerykańska Akademia Pediatryczna
LLL – La Leche League
Gorąco polecam zapoznanie się z artykułami:
ZASADY ŻYWIENIA NIEMOWLĄT 2014 (1) Aktualne Stanowisko Grupy Ekspertów
ZASADY ŻYWIENIA NIEMOWLĄT 2014 (2) kiedy i jak rozszerzać dietę dziecka?
Czym się różni cztery od sześciu ? Czyli o tym kiedy rozszerzać dietę niemowlęcia?
Źródła:
http://www.mz.gov.pl/[I]
http://www.who.int/
http://www.askdrsears.com/
http://www.lalecheleague.org/
http://kellymom.com
http://www.aap.org/
http://www.healthychildren.org/
Bibliografia:Wszystkie wpisy
„Bobas Lubi Wybór” – Gill Rapley, Tracey Murkett, wyd. Mamania, Warszawa 2011
„Moje dziecko nie chce jeść” – Carlos González, Wyd ‚mamania’ 2013, [I] – str 38-39
Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci
22 komentarze
pinki
Dobry tekst, tylko sporo literówek i błędów stylistycznych. To nie hejt, ale prosze o poprawienie bo mam opornych znajomych i chciałabym polecic ten tekst, niestety błędy sprawiają, że jest mało wiarygodny.
Emi
Będzie poprawiony, tylko korektor usiadzie 🙂
Pingback:
marta
Dzień dobry, jakie są zalecenia odnośnie formy posiłków stałych – jesli marchew, to w całości (w słupku) ugotowana? czy w kawalkach? pozwolić dziecku ciumkać, oblizywać duży kawałek pokarmu, czy raczej kroić na kawalki i pozwolic wkładać do ust całość do „przemielenia” już w buzi?
Emi
w takiej wielkości aby mogło wziąć do rączki, marchewka ugotowana (taka wielkości tej baby z mieszanek mrożonych) surowa i gotowana
marta
btw – super strona, świetna robota, dziękuję:)
Emi
🙂
Pingback:
milja
Bardzo, bardzo dziękuję za ten tekst 🙂 czytam o BLW w kółko, ale nadal mam wątpliwości, czy moja Córeczka jest gotowa. Z jednej strony ma 6,5ms, ale nie siedzi sama, z drugiej – ma już dwa zęby i ukradła mi kawałek banana. Jednego dnia chcę już jej dać brokuła, drugiego myślę, że to za wcześnie i tak trochę sama sobie chyba nie wierzę… Ale ten fragment o tym, że kasłanie jest dobrym objawem, a dziecko samo wie najlepiej „kiedy”, najpierw krztusi się częściej, a później rzadziej i to jest normalne, dodaje mi otuchy. Bardzo dziękuję też za odnośnik do pierwszej pomocy – niby uczyłam się tego na szkole rodzenia, ale chyba muszę sobie to w głowie poukładać.
Pingback:
Kasia
Proszę o poradę 🙂 Moja córka za kilka dni skończy 6 miesięcy. Karmię cały czas wyłącznie piersią. Córka jest zdrowa, ładnie je, jest radosna, aktywna i ładnie przybiera na wadze. Zastanawiam się czy w takim razie nie zostawić jej jeszcze kilka tygodni tylko przy piersi, nadal mam dużo pokarmu. Co prawda interesuje się już jedzeniem, przygląda się i czasem mlaska jak jemy. Niedawno pierwszy ząbek przebił dziąsło. Jeszcze nie siedzi, miałam zamiar karmić ją gotowymi słoiczkami (nie jestem przekonana do BLW), na początku w leżaczku. Ponoć w tym wieku dziecku nie wystarcza mleko matki bo już brakuje pewnych składników, głównie żelaza? Ja biorę cały czas prenatal clasic i gold omega, ale zastanawiam się czy to wystarczy?
Emi
Jeśli karmisz, dziecko jest zdrowe pogodne i ładnie przybiera, to nie ma potrzeby rozszerzenia diety, spokojnie można poczekać aż dziecko usiądzie, mleko zaspakaja wszelkie potrzeby dziecka, musicie być oboje gotowi na rozszerzenie diety, to nie jest wyścig, tylko budowanie zdrowia jelit na kolejne lata życia.
Pingback:
aga
Moja mała urodzona 18 lipca 2015,od ppoczątku miałyśmy problemy z przyrostami. Były małe ale były. Jestem w kontakcie z dwoma pediatrami. Oboje jednogłośnie kazali wprowadzic jedzenie stałe. Moim.zdaniem jest za wcześnie bo mała jeszcze nie siedzi. W ostatnim czasie przyrosty się troszku poprawiły, dziecko jest pogodne i zadowolone.
Emi
Słuchaj siebie
Ela
Witam,karmie piersia dziecko 1,3 roczku, czy sad przy sprawie o kontakty moze dac ojcu dziecko na noc? Oderwac od piersi? Chce karmic do 2 roku zycia dziecka, jak argumentowac to bo sad twierdzi ze juz czas odstawic …
Mama Frania
Proszę o pomoc/poradę – karmie synka już prawie 9mcy piersią, zdrowy wesoły i wagowo w normie ponad 9kg, zaczęłam wprowadzać stałe pokarmy zaczęłam od własnoręcznie robionych soczków marchewka, pózniej papka – rożne warzywka, trochę owoców. I zaczął się problem bo synuś zje 2 łyżeczki i koniec, zaciska dziaselka i po jedzeniu. Nie ma jeszcze ząbków.. Co mnie trochę martwi. Chciałabym wprowadzić BLW ale się strasznie boje. Dałam kaszkę płynna w butelce, nie chciał – z łyżeczki owszem. Tylko by pierś chciał i tyle, i tylko widzę jak mnie łapie za bluzkę i sie trzęsie na widok.. A ja bym tak bardzo chciała żeby coś zaczął porządnie jeść, nawet kupiłam organiczne gotowe pure, i niesmakowalo.. Hmmmm co robić? 🙁 pomocy..
Monika
Proszę o poradę,
Córka ma troche ponad 8 mscy. Tylko KP. Dietę rozszerzamy od 6msca, bardzo powoli.
Niestety corka od początku wypluwa jedzenie, ma odruch wymiotny. Trwa to juz 2 miesiące. Raz zjadła 6 łyżeczek marchewki i to na tyle. Próbowałam mieszać z moim mlekiem, papki,
BLW, cieplejsze, zimniejsze posiłki i nic. Martwię się. Czy to możliwe, ze nadal jest niegotowa?
Zaznaczę, że córka jeszcze sama nie siedzi, posadzona u mnie na kolanach (do posiłku) siedzi stabilnie. Nie pije z butelki nawet moje mleko wypluwa i ma odruch wymiotny. Nigdy nie ssała smoczka.
Bardzo proszę o poradę.
Emi
Tak, to możliwe, zwłaszcza że przyjmowanie pozycji siedzącej jest jedną z oznak gotowości.
Pingback:
Monika
Witam moja córka skończyła 6 mcy nie siedząca jeszcze ale strasznie garnie się do jedzenia. Póki co zaczęłam od papek właśnie dlatego że nie siedzi bo przecież nie powinno się sadzac dziecka nie siedzącego?? I karmie ja w pozycji prawie siedzącej w Leżączku. Syna 3 lata temu Karmilam blw i był to dla mnie mega stres z Każdym posiłkiem z powodu tych zakrztuszen. Córka pięknie je cobym jej nie dała Zaczęliśmy od kaszy jaglanej z warzywami i kaszy mannej z owocami. Córka je cała porcje i płacze jak Kończymy cały czas jesr oczywiście na piersi stały posiłek jest jeden i jeszcze nie codziennie. Czy to że płacze i próbuje zawsze coś nam chapnąc znaczy że jest gotowa?? Mogę ją sadzac na kolana i dać jej nie zblendowana np kasze albo warzywo? Czy lepiej Poczekać jeszcze dziękuję ?
Mama Ania
Prosiłabym o komentarz do tego tekstu:
„W żywieniu też to my trzymamy kontrolę. Nie warto podawać dziecku w tym wieku piersi na każde żądanie – jego organizm potrzebuje już przerw między posiłkami (około 3 godz). Uczmy dzieci, że jest czas jedzenia oraz czas odpoczynku, że nie można ciągle jeść/pić. ”
http://www.ekorodzice.pl/wprowadzanie-pokarmow-stalych-a-karmienie-piersia,40,533,1054.html
Mam mętlik w głowie, bo jest to chyba zupełnym zaprzeczeniem tego co czytam tutaj.